Welkom in 2020, het jaar van de broccoli, de mandarijnen, appels en spruitjes. Nee geen spruitjeslucht, dat nadrukkelijk niet. Maar een nieuwe energie die drijft op gezondheid en vitaliteit. Een soort Vitamine Kirchroa zullen we maar zeggen.
Als je in Kerkrade leeft, leef je gemiddeld 1,5 jaar korter. In Kerkrade gaat 3 op de 10 kinderen zonder ontbijt naar school, in Kerkrade is het risico op complicaties bij de zwangerschap en op vroeggeboorten groter, in Kerkrade zijn er gemiddeld genomen meer kinderen met obesitas. U kent ze wel, de lijstjes waar we altijd onderaan staan en waar we als politiek Kerkrade een stevig statement hebben gemaakt: die lijstjes gaan tot de verleden tijd behoren. Wat we nodig hebben is vitamine Kirchroa. Een groots plan, Center Court genaamd, met ook de bouw van een zwembad en een sporthal, maar vooral een aanpak op gezondheid en vitaliteit. Een mijlpaal voor Kerkrade en haar inwoners. U zult er veel van horen en merken!
Vitamine Kirchroa zit overigens niet alleen in voeding maar is symbolisch al een drijvende kracht in onze gemeenschap. Dat kan ik na ruim een half jaar burgemeesterschap in deze prachtige stad wel zeggen. Ik ben thuisgekomen, mijn koffers zijn, zogezegd, uitgepakt en ik heb de eerste ervaringen in mijn nieuwe omgeving opgedaan.
Dat ik woorden kies die meer op een vakantie dan op een verhuizing naar een nieuwe woon-en werkplek van toepassing zijn, geeft aan hoe ik me voel. Kerkrade is voor mij persoonlijk als thuiskomen in een warme omgeving. Na jaren kwam ik terug naar mijn geboorteplaats. De oude lijntjes die ik had met de mensen van Kirchroa blijken nog steeds te bestaan. Vriendschap wordt hier serieus genomen. Banden zijn hecht en duurzaam. En wat mochten we beleven in die eerste maanden: prachtige feesten op de markt, de onthulling van de mijnlamp op Terwinselen, de Vottekletsjer in Eygelshoven, de viering van 75 jaar vrijheid met de imponerende film ‘Een stad onderweg’, 50 jaar sluiting van de mijn op Nulland, vele huwelijken en een enkele 100 jarige. Ik zeg u vitamine Kirchroa puur.
Eerlijk is eerlijk, die eerste maanden waren niet alleen maar te vergelijken met een all-inclusive luxe resort. Nee, al vanaf de eerste dag was er actie. Roda JC- u hebt het uitgebreid kunnen volgen- verkeerde in een crisis. Er bestonden daar bestuurlijke patstellingen. Gordiaanse knopen moesten worden doorgehakt. Ook ben ik met mijn neus op bepaalde feiten gedrukt waarvan ik schrok en die me verdrietig maakten. Er was de moord op de jonge vrouw Reagan die in de wijk Erensteinerveld, bij familie en vrienden en ook bij mij zelf veel emoties heeft losgemaakt. Ondanks de immense tragiek zag je ook dat de mensen in de buurt zich samenpakten dat er samen werd gehuild en getroost. Dat was even hartverscheurend als hartverwarmend. Die eerste periode was -laat ik me voorzichtig uitdrukken- veelbewogen op tal van terreinen.
Mijn eerste maanden in politiek Kerkrade hebben me laten zien dat ik optrek met een gedreven college dat ook graag de hemdsmouwen opstroopt om aan Kerkrade te werken. Ook heb ik in die eerste fase van mijn burgemeesterschap een raad op mijn pad gevonden met hart voor de stad en haar inwoners; een stabiel en gedreven ambtenarenapparaat in Kerkrade dat werkt aan onze stad en gepassioneerde burgers die op ontelbare manieren de schouders onder de stad zetten. De randvoorwaarden, het gevoel en de bekoorlijkheid van Kerkrade maken het zeker tot een feest om hier burgemeester te zijn.
Toen ik in juni aantrad, heb ik in mijn benoemingsspeech gezegd dat ik een Kerkrade aantrof dat rijk bedeeld is met nieuwe gebouwen en een modern centrum. Er stond een nieuw, elfmeter hoog beeld -viva la vida- dat het positieve levensgevoel uitdraagt. Er is ontegenzeglijk veel gerealiseerd de afgelopen jaren. Het centrum blinkt. In juni noemde ik de optelsom van al die gebouwen en attracties, de hardware. Maar iedereen weet dat dat de hardware niet zonder een programmatuur, een software, kan. Gebouwen hebben een functie, een ziel nodig. Een gemeente kan niet zonder beleid. Burgers hebben een verhaal nodig waaraan ze zich vast kunnen klampen en dat als stip op de horizon geldt.
Het is dus van groot belang dat we de komende jaren goede software ontwikkelen. Dat betekent dat we op basis van inventiviteit en creativiteit moeten werken aan de stad. Want aan blinkende leegstaande gebouwen hebben we niets. We hebben verhalen nodig die de samenhang tussen de afzonderlijk gerealiseerde hotspots versterken en de burgers binden aan hun stad en omgeving. Geen lege hulzen, maar inhoud. Geen praatjes voor de vaak, maar daadkracht. Het plan Center Court zal daarvan een eerste lakmoesproef zijn en ons allemaal letterlijk en figuurlijk van de broodnodige vitamines voorzien.
Wat viel mij verder op tijdens die eerste horizonverkenning na mijn ‘thuiskomst’ in mijn hemetsjtad? In het oog sprong dat er in Kerkrade twee realiteiten naast elkaar bestaan. Er zijn mensen die mee kunnen doen aan de ‘reuring’ en het aangename stadsrumoer en er zijn de mensen die letterlijk aan de kant staan. Er is sprake van ongelijkheid op tal van sociaal-economische terreinen. Ik heb het dan over armoede, on- of laaggeletterdheid, gezondheid en vitaliteit. We moeten hier waken voor een adagium: wat je niet ziet, bestaat niet. Er is ongelijkheid, er is verdeeldheid en het is onze taak dat met daadkracht en met de inwoners zelf aan te pakken.
Datzelfde geldt ook voor veiligheid. Ook een reëel gevoeld probleem. Onze ligging aan de grens maakt ons al sinds jaar en dag gevoelig voor drugstoerisme en criminaliteit. Veel mensen voelen zich hierdoor onveilig en dat beïnvloedt hun leven. Wat me opviel tijdens die eerste verkennende maanden was dat er in deze gemeente veel wijken zijn waarin de rolluiken letterlijk de hele dag en nacht dichtgetrokken zijn. Mensen voelen zich kennelijk veilig achter het luik. Ze raken hierdoor opgesloten in hun eigen omgeving. Soms vraag ik me wel eens af of dit de weg naar de toekomst is. Sluiten we ons niet te veel af? Zouden we niet wat opener kunnen zijn? Onze blik richten op onze wijk en op elkaar?
Als het Kerkrade van mijn jeugd iets was, dan was het wel open. We gingen zwemmen in Herzogenrath, hadden buitenlandse muzikanten te gast tijdens het WMC en met vasteloavend deed iedereen mee, zelfs bij vlagen mensen uit Heerlen of Maastricht. Zonder gekheid, Kerkrade was open. Er is een periode geweest dat Kerkrade meer in haar eigen schulp gekropen is. De geest ging meer in dan uit de fles. Dat is de afgelopen tijd op diverse punten al doorbroken en dat moeten we uitbouwen. We hebben iets te vertellen, we hebben iets te bieden. Laten we zelfbewust naar de ander en de wereld kijken.
We hebben dus een opdracht. We moeten vitamines produceren, consumeren, verdelen. En dat kan alleen maar samen. Laten we beginnen elkaar te zien, elkaar aan te spreken en een hand naar elkaar uit te steken. Vrij naar Kennedy zou ik bijna willen zeggen: vraag niet wat Kerkrade voor u kan doen, maar wat u voor Kerkrade kunt betekenen. Elk jaar reiken we de Martin Buber -plaquette uit. Ook hebben we een gelijknamig plein. Geheel volgens de gedachten van die Oostenrijks-Israëlische filosoof zouden we elkaar meer moeten waarnemen en met elkaar in dialoog gaan. Ieder mens bestaat bij gratie van een ander mens. We hebben elkaar nodig.
Ben ik mijn vakantiegevoel, waar ik dit verhaal mee begon, dan helemaal kwijtgeraakt? Allerminst. Kerkrade belichaamt voor mij een gevoel. Hoewel veel beter kan en beter moet is de grondhouding van de Kerkradenaar positief. Er wordt veel gerauweld, maar als puntje bij paaltje komt zijn we er voor elkaar. Er is veel cultuur in deze gemeenschap aanwezig. Van toneel tot schilderclub en van fluit- en tamboerkorps tot schutterij. Van rockband tot zangkoor en van harmonie tot historische kring Kerkrade. Het is er allemaal en het groeit, bloeit en bruist. Laat ik in mijn beschrijving van het vakantiegevoel dan ook niet de monumenten vergeten en het prachtige natuurschoon. Er is veel waar we blij van kunnen worden. Kommer en kwel is het allerminst. Maar er bestaan wel een aantal uitdagingen die vragen om directe en gezamenlijke actie.
Over de toekomst ben ik positief gestemd. Er zit muziek in Kerkrade, dat weten we al sinds mensenheugenis. Vitamine Kirchroa is alom aanwezig. De klankstad klinkt goed. Laat we gezamenlijk werken aan een nieuwe Kerkraadse symfonie. Een symfonie met een bekoorlijke klank, meerstemmige samenzang, meeslepende melodieën en opzwepende ritmes. Met die schwung maken we er samen een goed jaar van; voor elkaar en vuur os Kirchroa!